Zeekoe (Dugong dugong)

De Indische zeekoe of doejong is een schuw, ongevaarlijk zeedier met een gestroomlijnd, walvisachtig lichaam. Hij leeft in ondiepe tropische kustwateren en eet zeeplanten. Lamantijnen en doejongs zijn de enige echte plantenetende zeezoogdieren. Ze worden daarom veelal zeekoeien genoemd. Hun manier van eten lijkt echter meer op die van een varken. Ze wroeten in de bodem naar vlezige, koolhydraatrijke wortels van zeegrassen en wieren.

  • Orde: Zeekoeien
  • Familie: Doejongs
  • Geslacht & soort: Dugong dugong
  • Categorie: Zoogdieren

zeekoe

Waar leeft een zeekoe?

De Indische zeekoe leeft langs de tropische kunsten van Oost-Afrika, Azië, Australië, en Nieuw Guinea. De populaties zijn door excessieve jacht, het gebruik van drijfnetten en de vervuiling van de zee drastisch gekrompen. Rond Madagaskar is de doejong vrijwel uitgeroeid. Langs de Kusten van Afrika, Australië, en Sri Lanka zijn inmiddels reservaten ingesteld.

Leefwijze

De zeekoe behoort tot een groep van zoogdieren die in het water leven. Net als andere in zee levende zoogdiersoorten bezit hij een gestroomlijnd lichaam, maar hij eet, net als de lamantijnen, uitsluitend plantaardig voedsel. Doejongs en lamantijnen worden in de orde van de zeekoeien (Sirenia samengevat), waarbinnen de doejong de enige overlevende van een aparte familie vormt. Ondanks het grote verspreidingsgebied van deze soort, onderscheidt men geen ondersoorten. Op het eerste gezicht hebben de zeekoeien en de lamantijn veel gemeen, maar er zijn grote verschillen. De doejong blijft kleiner, zijn kop is relatief groter en zijn snuit langer. Zijn staart is anders van vorm, en heeft geen nagels aan de voorste ledematen, in tegenstelling tot de lamantijn.

Zeekoeien kudde

Hoewel er wel kleine kudden gezien zijn, leeft de zeekoe hoofdzakelijk solitair. Meestal graast hij op diepten van zes tot 10 meter en komt om de paar minuten naar boven om te ademen. Hij leeft het liefst bij koraalriffen en waagt zich zelfden op open zee. Anders dan bij andere zeekoeien ziet met hem zelfden in rivieren.

  • Gedrag: solidair, soms in kleine groepen.
  • Voedsel: hoofdzakelijk wieren en algen.
  • Geluid van de zeekoe: af en toe wat gegrom
  • Levensverwachting: tot wel 55 jaar.

Wat eet een zeekoe?

De Indische zeekoe eet het liefst de uitgegraven wortels van wieren en zeegrassen. De dieren eten ’s nachts en grazen daarbij een groot gebied af. Ze vinden de planten met de tastharen op hun snuit. Ze houden de voedselplant met de bek vast en graven de koolhydraatrijke wortels met hun voorste, vinachtige ledematen uit het zand.

Over de voorplanting

Het vrouwtje van de Indische zeekoe wordt tussen haar achtste en achttiende levensjaar geslachtsrijp. Na een draagtijd van ongeveer een jaar wordt in het water meestal één jong geboren. De moeder brengt het jong direct na de geboorte naar de oppervlakte om hem te laten ademen. Een pasgeboren zeekoe jong weegt al 150 kilogram. Tijdens het zogen, en tot het moment dat het jong zelfstandig kan zwemmen, zweeft de moeder op haar rug in het water en wiegt het kalf tussen haar vinnen. Het jong wordt een jaar lang gezoogd.

  • Geslachtsrijp: mannetje onbekend, vrouwtje met 8 tot 18 jaar.
  • Aantal jongen: 1, zelfden 2.
  • Draagtijd: 1 jaar.

De zeekoe en de mens

De Indische zeekoe is een traag, weerloos dier, en wordt al van oudsher gejaagd voor zijn vlees. In sommige delen van zijn oorspronkelijke verspreidingsgebied is hij inmiddels uitgeroeid. Aan de Australische kusten wordt er nog steeds op hem gejaagd door Aboriginals. In China wordt het vlees als afrodisiacum beschouwd. Op Madagaskar werden vroeger de slagtanden van de stieren vermalen en als middel tegen voedselvergiftiging gebruikt. De leefgebieden van de zeekoe in de Perzische Golf hebben ernstig te lijden gehad van de olievervuiling tijdens de golf oorlog.

Kenmerken van een Indische zeekoe

Kop: groot, met een gespleten snuit, die over de onderlip hangt. Het mannetje bezit twee vrij korte, niet functionele stoottanden die vooraan de bek iets buiten de bovenlip uitsteken. De doejong heeft geen uitwendige oren.

Lichaam: walvisachtig gestroomlijnd en grotendeels onbehaard, behalve rond de bek. De dikke, taaie huid is grijsblauw tot bruinachtig.

Voorste ledematen: zijn rond als peddels en dragen geen nagels zoals bij de lamantijnen. Ze worden gebruikt voor het uitgraven van plantenwortels. De vrouwtjes steunen er ook hun kalveren mee.

Wist je dit?

  • Volgens een Griekse sage sloegen schepen kapot op de kust nadat de zeelui de zang van de sirenen (zeekoeien) gehoord hadden. Doejongs laten echter slechts zelfden een gegrom weerklinken.
  • De nauwste verwant van de Indische zeekoe, de Steller-zeekoe, was driemaal zo groot en woog meer dan 3600 kilogram. De soort werd in 1741 ontdekt, en zou ongeveer 30 jaar later uitgeroeid zijn.
  • Het lichaam van een volwassen zeekoe bevat 25 liter traan. Zijn beenderen worden bij de verwerking van de levensmiddelen en bij de houtskoolfabrikage gebruikt.
  • Van de voorouders van de doejong heeft men versteende resten in 50 miljoen jaar oude aardlagen gevonden.

Verwante soorten zeekoe

De orde Sirenia (zeekoeien) omvat de Westafrikaanse lamantijn (Trechechus senegalensis), de Caribische lamantijn (T. manatus) en de Zuidamerikaanse lamantijn (T. inunguis). De nauwste verwant van de Indische zeekoe was de Steller-zeekoe), die in de 18e eeuw werd uitgeroeid.

Dierenstuff

De informatie site over dieren. Alles wat je wilt weten over dierensoorten, dierenambulances, dieren EHBO, vindt je hier.

Diersoorten




Bijzondere dieren

Uilen

Contact

Heb je vragen? Of wil je in contact komen met ons? Neem contact op.

Dieren van A tot Z